దానశీలం 10వ తరగతి తెలుగు పద్యం-11 రాగయుక్తంగా, భావయుక్తంగా చదవడం మరియు అర్థం చేసుకోవడానికి శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి గారిచే

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

వచనం:  ఇట్లు ధరణీసుర దక్షిణ చరణ ప్రక్షాళనంబు సేసి వామపాదంబు కడిగి తత్పావన జలంబు శిరంబునం జల్లుకొని, వార్చి దేశకాలాది పరిగణనంబు సేసి..

కఠినపదాలు:

ధరణీసురుడు    =  బ్రాహ్మణుడు

దక్షిణ చరణం    = కుడిపాదం

ప్రక్షాలనంబు   =   కడగడం

వామ పాదంబు   =  ఎడమపాదం

పావన జలంబు    =  పవిత్ర జలం

శిరంబునన్      =  తలపై

వార్చి      =  ఆచమనం చేసి

పరిగణనంబు సేసి   =  సంకల్పం చెప్పి

భావం:  ఈ రకంగా ఆ బ్రాహ్మణుడి కుడిపాదాన్ని కడిగి ఆ పావన జలాన్ని తలపై చల్లుకున్నాడు. ఆచమనం చేసి దేశ కాలాలను గుర్తుచేస్తూ సంకల్పం చెప్పాడు. 

పద్యం  11 (చదవండి)

‘విప్రాయ ప్రకటవ్రతాయ భవతే విష్ణుస్వరూపాయ వే

ద ప్రామాణ్యవిదే త్రిపాదధరణీం దాస్యామి’ యంచుం గ్రియా

క్షిప్రుండై దనుజేశ్వరుండు వడుగుం జేసాచి పూజించి ‘బ్ర

హ్మ ప్రీతమ్మ’ని ధారవోసె భువనం బాశ్చర్యముం బొందగన్

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

‘విప్రాయ- ప్రకటవ్రతాయ- భవతే- విష్ణుస్వరూపాయ- వే

ద ప్రామాణ్యవిదే-  త్రిపాదధరణీం - దాస్యామి’ అంచున్- క్రియా

క్షిప్రుండై -దనుజేశ్వరుండు- వడుగున్-  చేసాచి పూజించి- ‘బ్ర

హ్మ ప్రీతమ్ము’ - అని ధారవోసె- భువనంబు - ఆశ్చర్యమున్ పొందగన్

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

విప్రాయ     =   బ్రాహ్మణుడవు

ప్రకటవ్రతాయ   = వ్రతదీక్ష కలవాడవు

భవతే    =  నీవే

విష్ణుస్వరూపాయ    =   విష్ణుస్వరూపుడవు

వేద ప్రామాణ్యవిదే     = వేదాల ప్రమాణతను తెలిసినవాడవు

త్రిపాద ధరణీం     =  మూడడుగుల నేలను

దాస్యామి      =  దానం చేయుచుంటిని

క్రియాక్షిప్రుండై     =  ఆచరిస్తున్నవాడై

దనుజేశ్వరుండు   = రాక్షసరాజు

వడుగు       =    బ్రహ్మచారి

బ్రహ్మప్రీతమ్ము   = పరమాత్మ(బ్రహ్మ)కు  ప్రీతి కలుగు

భువనం      =    లోకం

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         బలిచక్రవర్తి చేతులు సాచి వామనుని పూజించాడు. బ్రాహ్మణుడవు, ప్రసిద్ధ వ్రత దీక్షను స్వీకరించిన వాడవు, విష్ణుస్వరూపుడవు, వేదాల ప్రమాణతను తెలిసినవాడవు అయిన నీకు మూడడుగుల నేలను దానం చేస్తున్నాను అని పలికి పరమాత్మ(బ్రహ్మ)కు ప్రీతి కలుగుగాక అంటూ చేతిలో నీటిని ధారవోశాడు. అది చూసి లోకమంతా ఆశ్చర్యపడింది.

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

వచనం:  ఇట్లు ధరణీసుర దక్షిణ చరణ ప్రక్షాళనంబు సేసి వామపాదంబు కడిగి తత్పావన జలంబు శిరంబునం జల్లుకొని, వార్చి దేశకాలాది పరిగణనంబు సేసి..

కఠినపదాలు:

ధరణీసురుడు    =  బ్రాహ్మణుడు

దక్షిణ చరణం    = కుడిపాదం

ప్రక్షాలనంబు   =   కడగడం

వామ పాదంబు   =  ఎడమపాదం

పావన జలంబు    =  పవిత్ర జలం

శిరంబునన్      =  తలపై

వార్చి      =  ఆచమనం చేసి

పరిగణనంబు సేసి   =  సంకల్పం చెప్పి

భావం:  ఈ రకంగా ఆ బ్రాహ్మణుడి కుడిపాదాన్ని కడిగి ఆ పావన జలాన్ని తలపై చల్లుకున్నాడు. ఆచమనం చేసి దేశ కాలాలను గుర్తుచేస్తూ సంకల్పం చెప్పాడు. 

పద్యం  11 (చదవండి)

‘విప్రాయ ప్రకటవ్రతాయ భవతే విష్ణుస్వరూపాయ వే

ద ప్రామాణ్యవిదే త్రిపాదధరణీం దాస్యామి’ యంచుం గ్రియా

క్షిప్రుండై దనుజేశ్వరుండు వడుగుం జేసాచి పూజించి ‘బ్ర

హ్మ ప్రీతమ్మ’ని ధారవోసె భువనం బాశ్చర్యముం బొందగన్

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

‘విప్రాయ- ప్రకటవ్రతాయ- భవతే- విష్ణుస్వరూపాయ- వే

ద ప్రామాణ్యవిదే-  త్రిపాదధరణీం - దాస్యామి’ అంచున్- క్రియా

క్షిప్రుండై -దనుజేశ్వరుండు- వడుగున్-  చేసాచి పూజించి- ‘బ్ర

హ్మ ప్రీతమ్ము’ - అని ధారవోసె- భువనంబు - ఆశ్చర్యమున్ పొందగన్

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

విప్రాయ     =   బ్రాహ్మణుడవు

ప్రకటవ్రతాయ   = వ్రతదీక్ష కలవాడవు

భవతే    =  నీవే

విష్ణుస్వరూపాయ    =   విష్ణుస్వరూపుడవు

వేద ప్రామాణ్యవిదే     = వేదాల ప్రమాణతను తెలిసినవాడవు

త్రిపాద ధరణీం     =  మూడడుగుల నేలను

దాస్యామి      =  దానం చేయుచుంటిని

క్రియాక్షిప్రుండై     =  ఆచరిస్తున్నవాడై

దనుజేశ్వరుండు   = రాక్షసరాజు

వడుగు       =    బ్రహ్మచారి

బ్రహ్మప్రీతమ్ము   = పరమాత్మ(బ్రహ్మ)కు  ప్రీతి కలుగు

భువనం      =    లోకం

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         బలిచక్రవర్తి చేతులు సాచి వామనుని పూజించాడు. బ్రాహ్మణుడవు, ప్రసిద్ధ వ్రత దీక్షను స్వీకరించిన వాడవు, విష్ణుస్వరూపుడవు, వేదాల ప్రమాణతను తెలిసినవాడవు అయిన నీకు మూడడుగుల నేలను దానం చేస్తున్నాను అని పలికి పరమాత్మ(బ్రహ్మ)కు ప్రీతి కలుగుగాక అంటూ చేతిలో నీటిని ధారవోశాడు. అది చూసి లోకమంతా ఆశ్చర్యపడింది.

దానశీలం 10వ తరగతి తెలుగు పద్యం-10 రాగయుక్తంగా, భావయుక్తంగా చదవడం మరియు అర్థం చేసుకోవడానికి శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి గారిచే

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

 పద్యం  10 (చదవండి)

సురలోక సముద్ధరణము

నిరత శ్రీ కరుణ మఖిల నిగమాంతాలం

కరణము భవసంహరణము

హరిచరణము నీట గడిగె నసురోత్తముడున్

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

సురలోక సముద్ధరణము-

నిరత శ్రీకరుణము- అఖిల - నిగమాంత అలం

కరణము- భవసంహరణము-

హరిచరణము - నీటన్ కడిగెన్- అసుర ఉత్తముడున్

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

సురలోకం     =  దేవలోకం

సముద్ధరణము   = ఉద్దరించేది (కాపాడేది)

నిరతం   =   ఎల్లప్పుడు

శ్రీ కరుణము   = సంపదలు కురిపించేది

అఖిల       =   సర్వ

నిగమాంతాలు    = ఉపనిషత్తులు (వేదాంతాలు)

అలంకరణము   =  అలంకారమైంది

భవసంహరణము   =  జన్మ లేకుండా చేసేది (మోక్షాన్ని ఇచ్చేది)

హరిచరణము     =  విష్ణుమూర్తి పాదం

నీటన్     =   నీటితో

అసురోత్తముడు    =  రాక్షస శ్రేష్ఠుడు (బలిచక్రవర్తి)

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         దేవలోకాలను ఉద్దరించగలిగేది, ఎల్లప్పుడూ సంపదలు కురిపించేదీ, సర్వ ఉపనిషత్తులకు అలంకారమైనదీ, మోక్షాన్ని ప్రసాదించగలిగేదీ అయిన ఆ వామన రూపంలో ఉన్న శ్రీమహావిష్ణువు కుడిపాదాన్ని బలిచక్రవర్తి నీటితో కడిగాడు.

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

 పద్యం  10 (చదవండి)

సురలోక సముద్ధరణము

నిరత శ్రీ కరుణ మఖిల నిగమాంతాలం

కరణము భవసంహరణము

హరిచరణము నీట గడిగె నసురోత్తముడున్

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

సురలోక సముద్ధరణము-

నిరత శ్రీకరుణము- అఖిల - నిగమాంత అలం

కరణము- భవసంహరణము-

హరిచరణము - నీటన్ కడిగెన్- అసుర ఉత్తముడున్

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

సురలోకం     =  దేవలోకం

సముద్ధరణము   = ఉద్దరించేది (కాపాడేది)

నిరతం   =   ఎల్లప్పుడు

శ్రీ కరుణము   = సంపదలు కురిపించేది

అఖిల       =   సర్వ

నిగమాంతాలు    = ఉపనిషత్తులు (వేదాంతాలు)

అలంకరణము   =  అలంకారమైంది

భవసంహరణము   =  జన్మ లేకుండా చేసేది (మోక్షాన్ని ఇచ్చేది)

హరిచరణము     =  విష్ణుమూర్తి పాదం

నీటన్     =   నీటితో

అసురోత్తముడు    =  రాక్షస శ్రేష్ఠుడు (బలిచక్రవర్తి)

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         దేవలోకాలను ఉద్దరించగలిగేది, ఎల్లప్పుడూ సంపదలు కురిపించేదీ, సర్వ ఉపనిషత్తులకు అలంకారమైనదీ, మోక్షాన్ని ప్రసాదించగలిగేదీ అయిన ఆ వామన రూపంలో ఉన్న శ్రీమహావిష్ణువు కుడిపాదాన్ని బలిచక్రవర్తి నీటితో కడిగాడు.

దానశీలం 10వ తరగతి తెలుగు పద్యం-9 రాగయుక్తంగా, భావయుక్తంగా చదవడం మరియు అర్థం చేసుకోవడానికి శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి గారిచే

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

 పద్యం  9 (చదవండి)

రమ్మా! మాణవకోత్తమ!

లెమ్మా! నీ వాంఛితంబు లేదన కిత్తుం

దెమ్మా! యడుగుల నిటు రా

నిమ్మా! కడుగంగవలయు నేటికి దడయన్?

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

రమ్మా! మాణవక ఉత్తమ!

లెమ్మా! నీ వాంఛితంబు- లేదనక ఇత్తున్-

తెమ్మా! అడుగులన్- ఇటు రా

నిమ్మా!- కడుగంగవలయు - నేటికి తడయన్?

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

మాణవకోత్తమ     =  మానవుల్లో శ్రేష్ఠుడా

లెమ్ము    = సిద్ధం కా

వాంఛితంబు    =  కోరిక

తెమ్మా    =  తేవయ్యా

అడుగులన్     =  పాదాలను 

తడయన్     =    ఆలస్యమేలా ?

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         ఓ మానవోత్తమా! లేవయ్యా!  ఇటు రావయ్యా! నీవు కోరినది లేదు అనకుండా ఇవ్వడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాను. నీ పాదాలను ఇటువైపు ఉంచు. కడుగాలి. ఇంకా ఆలస్యం ఎందుకు?

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

 పద్యం  9 (చదవండి)

రమ్మా! మాణవకోత్తమ!

లెమ్మా! నీ వాంఛితంబు లేదన కిత్తుం

దెమ్మా! యడుగుల నిటు రా

నిమ్మా! కడుగంగవలయు నేటికి దడయన్?

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

రమ్మా! మాణవక ఉత్తమ!

లెమ్మా! నీ వాంఛితంబు- లేదనక ఇత్తున్-

తెమ్మా! అడుగులన్- ఇటు రా

నిమ్మా!- కడుగంగవలయు - నేటికి తడయన్?

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

మాణవకోత్తమ     =  మానవుల్లో శ్రేష్ఠుడా

లెమ్ము    = సిద్ధం కా

వాంఛితంబు    =  కోరిక

తెమ్మా    =  తేవయ్యా

అడుగులన్     =  పాదాలను 

తడయన్     =    ఆలస్యమేలా ?

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         ఓ మానవోత్తమా! లేవయ్యా!  ఇటు రావయ్యా! నీవు కోరినది లేదు అనకుండా ఇవ్వడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాను. నీ పాదాలను ఇటువైపు ఉంచు. కడుగాలి. ఇంకా ఆలస్యం ఎందుకు?

దానశీలం 10వ తరగతి తెలుగు పద్యం-8 రాగయుక్తంగా, భావయుక్తంగా చదవడం మరియు అర్థం చేసుకోవడానికి శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి గారిచే

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

 పద్యం  8 (చదవండి)

దనుజ లోకనాథు దయిత వింధ్యావళి

రాజవదన మదమరాళ గమన

వటుని కాళ్లు గడుగ వర హేమఘటమున

జలము దెచ్చె భర్త సన్న యెఱిగి

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

దనుజలోకనాథు దయిత- వింధ్యావళి-

రాజవదన- మదమరాళ గమన-

వటుని కాళ్లు కడుగన్- వర హేమఘటమున-

జలము తెచ్చె- భర్త సన్న- ఎఱిగి

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

దనుజులు     =  రాక్షసులు 

నాథుడు     =  ప్రభువు (రాజు)

దయిత     =  భార్య

రాజు         =  చంద్రుడు

రాజవదన      =  చంద్రుని వంటి ముఖము కలది

మద మరాళం    = రాజహంస

గమన     =  నడక గలది

వటుడు     =  బ్రహ్మచారి

హేమఘటము    =  బంగారు చెంబు

సన్న      =  సంజ్ఞ  (సైగ)

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         దానమీయడానికి సిద్దపడిన ఆ సమయంలో చంద్రబింబం వంటి ముఖము కలిగి, రాజహంసవంటి నడక కలిగిన ఆ రాక్షసరాజు భార్య వింధ్యావళి, భర్త సైగను గమనించి ఆ బ్రహ్మచారి కాళ్లు కడిగి దానం చేయడానికై శ్రేష్ఠమైన బంగారు చెంబుతో నీళ్లు తీసుకొని వచ్చింది.

1. దానశీలం 

కవి - బమ్మెర పోతన

(వివరణ - శ్రీ కటుకోజ్వల మనోహరాచారి)

 పద్యం  8 (చదవండి)

దనుజ లోకనాథు దయిత వింధ్యావళి

రాజవదన మదమరాళ గమన

వటుని కాళ్లు గడుగ వర హేమఘటమున

జలము దెచ్చె భర్త సన్న యెఱిగి

పద్యాన్ని రాగయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావయుక్తంగా:(చదవండి)

దనుజలోకనాథు దయిత- వింధ్యావళి-

రాజవదన- మదమరాళ గమన-

వటుని కాళ్లు కడుగన్- వర హేమఘటమున-

జలము తెచ్చె- భర్త సన్న- ఎఱిగి

పద్యాన్ని భావయుక్తంగా వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

కఠిన పదాలు-అర్థాలు: (తెలునుకోండి)

దనుజులు     =  రాక్షసులు 

నాథుడు     =  ప్రభువు (రాజు)

దయిత     =  భార్య

రాజు         =  చంద్రుడు

రాజవదన      =  చంద్రుని వంటి ముఖము కలది

మద మరాళం    = రాజహంస

గమన     =  నడక గలది

వటుడు     =  బ్రహ్మచారి

హేమఘటము    =  బంగారు చెంబు

సన్న      =  సంజ్ఞ  (సైగ)

పద్య  భావాన్ని / వివరణను వినడానికి క్రింద play button నొక్కండి (లోడ్ అయ్యోవరకు ఆగండి)

భావం: (చదవండి)

         దానమీయడానికి సిద్దపడిన ఆ సమయంలో చంద్రబింబం వంటి ముఖము కలిగి, రాజహంసవంటి నడక కలిగిన ఆ రాక్షసరాజు భార్య వింధ్యావళి, భర్త సైగను గమనించి ఆ బ్రహ్మచారి కాళ్లు కడిగి దానం చేయడానికై శ్రేష్ఠమైన బంగారు చెంబుతో నీళ్లు తీసుకొని వచ్చింది.